Trong những năm đầu đời, hành vi của trẻ thường là “ngôn ngữ phát triển” phản ánh cách não đang trưởng thành từng ngày. Việc bé đưa tay vào miệng, mút tay hay cắn ti giả là một ví dụ điển hình. Nhiều mẹ lo bé “thiếu chất”, “nghiện ti giả”, hoặc sau này ảnh hưởng răng miệng. Nhưng dưới góc nhìn khoa học thần kinh, đây là một hành vi tự nhiên bắt nguồn từ trong bụng mẹ. Các nghiên cứu kinh điển của Hooker (1938) và siêu âm 4D của Kurjak (2004) đã ghi nhận thai nhi mút tay từ tuần 12–14, chứng minh đây là phản xạ bẩm sinh giúp ổn định hệ thần kinh trước khi bé chào đời. Sau sinh, phản xạ này tiếp tục giúp bé điều hòa nhịp thở, giảm căng thẳng và tạo cảm giác an toàn như khi bú mẹ. Thậm chí, Blass & Watt (1999, Pediatrics) còn chỉ ra rằng động tác mút giúp giảm đau và ổn định thần kinh, nên việc bé mút tay ngay cả khi đã bú no hoàn toàn không phải dấu hiệu bé đang đói.
Vì sao trẻ 2–6 tháng tuổi mút tay nhiều hơn? – Giai đoạn phát triển giác quan và nhận thức
Khi bé bước vào giai đoạn 2–6 tháng, miệng trở thành trung tâm cảm giác nhạy nhất. Đưa tay vào miệng là cách bé cảm nhận độ mềm, cứng, nóng, lạnh và học cách nhận biết giới hạn cơ thể. Nhiều nghiên cứu về phát triển giác quan của Gibson và Maurer đã khẳng định rằng hành động này giúp bé phối hợp tay – mắt – miệng, củng cố khả năng tập trung và điều hòa cảm xúc. Đây là giai đoạn mà bé “khám phá thế giới bằng miệng”, hoàn toàn là sinh lý bình thường. Khi vận động tinh phát triển tốt hơn, bé sẽ tự giảm nhu cầu mút tay mà không cần can thiệp.
Cắn ti giả có phải thói quen xấu? – Nhìn từ khuyến nghị AAP
Ti giả thường khiến mẹ lo lắng rằng bé sẽ chán bú mẹ, nhưng nhiều nghiên cứu, trong đó có hướng dẫn chính thức của American Academy of Pediatrics (AAP, 2016), cho thấy ti giả nếu dùng đúng thời điểm sẽ không gây xung đột với việc bú mẹ. Ti giả chủ yếu đáp ứng nhu cầu mút để bé ổn định thần kinh, đặc biệt trong các thời điểm như trước khi ngủ, sau khi khóc hoặc khi bé bị kích thích quá mức. Ở giai đoạn mọc răng, bé cắn mạnh hơn vì dây thần kinh nướu hoạt động mạnh – điều này hoàn toàn bình thường và được ADA xác nhận trong hướng dẫn mọc răng. Thậm chí, AAP còn khuyến nghị dùng ti giả khi ngủ để giảm nguy cơ SIDS, nếu bé đã biết bú tốt.
Khi nào mút tay trở thành tín hiệu bé cần mẹ hỗ trợ thêm?
Phần lớn hành vi mút tay lành tính, nhưng nếu bé mút quá mạnh, kéo dài nhiều giờ và kèm quấy khóc, ngủ chập chờn hoặc dấu hiệu khó chịu ở bụng, có thể bé đang mệt, thiếu ngủ hoặc bị quá kích thích. Hành vi mút – cắn cũng tăng rõ rệt ở giai đoạn mọc răng từ 4–7 tháng, là sinh lý hoàn toàn bình thường. Điều quan trọng là mẹ quan sát trạng thái tổng thể chứ không chỉ dựa vào mỗi hành vi mút tay.
Mút tay có phải dấu hiệu bé đói hoặc mẹ ít sữa?
Không hẳn. Dấu hiệu đói thật của trẻ là quay đầu tìm ti, chép miệng theo nhịp hoặc khóc theo chu kỳ đói. Nếu bé tăng cân tốt, tiêu hóa ổn định và giấc ngủ đều đặn thì việc mút tay không liên quan đến việc bé thiếu sữa. Với những mẹ có thời điểm sữa ít tạm thời, bổ sung sữa công thức vị nhạt – gần sữa mẹ sẽ giúp bé bú song song mà không lo rối loạn tiêu hóa. Đây là lý do nhiều mẹ Nhật tin chọn các dòng sữa mô phỏng sữa mẹ như Bean Stalk, vốn được phát triển dựa trên nghiên cứu sữa mẹ thật suốt hơn 70 năm, với những thành phần sinh học có tác dụng hỗ trợ thần kinh và tiêu hóa như GOS, PS, Axit Sialic và Osteopontin. Những dưỡng chất này được chứng minh trong các nghiên cứu như Lönnerdal (2012), Donovan (2016) và Wang B. (2012) là có vai trò quan trọng trong phát triển não và điều hòa thần kinh, giúp bé ngủ ổn hơn và giảm căng thẳng, từ đó nhu cầu mút tay cũng giảm tự nhiên.
Bé cần mẹ hỗ trợ thế nào để tự điều chỉnh, không cần “ép bỏ”?
Điều quan trọng nhất là tạo môi trường an toàn giúp bé tự điều chỉnh theo nhịp phát triển tự nhiên. Khi bé biết cầm nắm đồ vật từ 3–4 tháng, mẹ có thể cho bé khám phá nhiều loại kết cấu an toàn để phân tán nhu cầu mút tay. Nếu bé dùng ti giả, mẹ dùng đúng thời điểm và giảm dần sau 1 tuổi theo khuyến nghị của NICE và AAP. Cấm bé mút tay không chỉ vô ích mà còn khiến bé căng thẳng hơn, vì đây không phải hành vi chủ ý mà là nhu cầu sinh lý – cảm xúc.
Hành vi mút tay phản ánh sự trưởng thành của não bộ như thế nào?
Trong 3 năm đầu đời, não trẻ tạo ra số lượng khớp thần kinh nhiều gấp đôi người lớn (Harvard Center on the Developing Child). Các mạch kết nối liên quan đến xúc giác, cảm giác an toàn, điều hòa thần kinh được kích hoạt mỗi khi bé mút tay. Khi bé được nuôi dưỡng tốt – đủ DHA, Axit Sialic, PS, protein chất lượng cao và đặc biệt là Osteopontin – sự phát triển thần kinh càng thuận lợi. Đây cũng là hướng nghiên cứu mà các dòng sữa mô phỏng sữa mẹ như BeanStalk theo đuổi, nhằm hỗ trợ bé lớn lên với nền tảng thần kinh – miễn dịch vững vàng.
Mút tay – thói quen xấu hay một phần của hành trình lớn lên tự nhiên?
Nhìn vào toàn bộ quá trình, có thể thấy mút tay hay cắn ti giả không phải thói quen xấu hay dấu hiệu bệnh lý, mà là một giai đoạn phát triển quan trọng. Bé đang học cách cảm nhận cơ thể, điều hòa cảm xúc và thích nghi với thế giới. Khi mẹ hiểu đúng bản chất, những lo lắng sẽ tan biến và thay vào đó là sự đồng hành nhẹ nhàng, khoa học. Bé sẽ tự bước qua giai đoạn này khi hệ thần kinh phát triển hoàn thiện, đặc biệt khi được nuôi dưỡng bằng nguồn sữa phù hợp – sữa mẹ hoặc sữa công thức mô phỏng sữa mẹ như Bean Stalk.
Gợi ý mẹ xem thêm:
- Mẹ vẫn cho bú – Nên chọn sữa công thức nào bổ sung mà không khiến bé bỏ bú mẹ?
- Sữa BeanStalk giúp trẻ tiêu hóa tốt, hạn chế rối loạn tiêu hóa nhờ công thức gần giống sữa mẹ
- Sữa có giúp bé ít ốm vặt hơn không? Góc nhìn khoa học & lời giải từ dinh dưỡng chuẩn Nhật
