Giấc ngủ của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ luôn là một trong những chủ đề khiến các mẹ bỉm lo lắng nhất. Bé ngủ thì chập chờn, dễ giật mình, đôi khi đang ngủ ngon lại khóc thét, hoặc chỉ cần đặt xuống là tỉnh. Nhiều mẹ nghĩ con “nhạy cảm”, “khó ngủ bẩm sinh”, nhưng thật ra, giấc ngủ của trẻ được điều khiển bởi rất nhiều yếu tố sinh lý – từ thần kinh, tiêu hóa cho đến môi trường ngủ và cả cảm xúc của bé. Hiểu được nguyên nhân, mẹ sẽ dễ dàng giúp con ngủ sâu hơn, ít giật mình hơn, và giảm hẳn tình trạng quấy đêm kéo dài.
Hệ thần kinh của trẻ chưa hoàn thiện – lý do khiến bé dễ giật mình
Não bộ trẻ trong hai năm đầu đời phát triển với tốc độ mạnh mẽ nhưng cũng rất non nớt. Một số phản xạ tự nhiên, trong đó có phản xạ Moro, khiến bé dễ giật mình mỗi khi nghe tiếng động, cảm giác chới với, thay đổi tư thế hoặc đơn giản chỉ vì bé chuyển từ ngủ nông sang ngủ sâu. Phản xạ này hoàn toàn bình thường và sẽ giảm dần sau 3–6 tháng đầu đời.
Giấc ngủ của trẻ chủ yếu là giấc ngủ REM (ngủ nông) – nơi não bộ hoạt động mạnh, dễ bị đánh thức bởi những kích thích nhỏ nhất. Khi lớn hơn, trẻ mới có nhiều hơn các chu kỳ ngủ sâu giống người lớn. Vì vậy, việc bé giật mình, ngọ nguậy, cựa quậy, rên rỉ trong đêm là điều thường gặp và không phải lúc nào cũng là dấu hiệu bệnh lý.
Tuy nhiên, nếu bé giật mình quá nhiều, giấc ngủ liên tục bị cắt đoạn khiến bé mệt mỏi, cáu gắt và bú kém, mẹ cần xem xét thêm những yếu tố khác liên quan đến tiêu hóa, môi trường hay dinh dưỡng.
Hệ tiêu hóa non nớt – nguyên nhân phổ biến khiến bé ngủ không yên
Tiêu hóa và giấc ngủ liên quan chặt chẽ với nhau hơn mẹ nghĩ. Khi bụng bé “êm”, con sẽ ngủ sâu. Ngược lại, bất cứ khó chịu nào như đầy hơi, ợ sữa, khó tiêu, táo bón hay bụng cồn cào đều có thể khiến bé thức giấc nhiều lần.
Ở giai đoạn sơ sinh, dạ dày bé nhỏ và nằm ngang, enzyme tiêu hóa còn ít, nhu động ruột yếu, nên trẻ rất dễ bị trào ngược sinh lý, nuốt hơi khi bú hoặc không tiêu hết sữa. Những vấn đề này gây cảm giác tức bụng, nóng rát, ợ hơi khó khăn, khiến trẻ đang ngủ cũng cựa quậy khó chịu.
Nếu bé bú sữa công thức, việc chọn loại sữa không phù hợp cũng dẫn đến rối loạn tiêu hóa. Nhiều bé nhạy cảm với đường lactose hoặc đạm sữa bò khó tiêu nên hay bị đầy bụng, xì hơi nhiều, đi phân xanh, phân sống – tất cả đều có thể làm giấc ngủ bị ảnh hưởng.
Ngược lại, những loại sữa công thức mô phỏng đúng sinh lý tiêu hóa của trẻ – vị nhạt, dễ hấp thu, giàu chất xơ GOS và các dưỡng chất giống sữa mẹ – thường giúp giấc ngủ của bé yên hơn.
Nhu cầu bú đêm và hormone ngủ thay đổi theo từng giai đoạn
Trong 3 tháng đầu, bé cần bú đêm để duy trì năng lượng, nên mẹ không thể mong đợi bé ngủ một mạch dài như người lớn. Tuy nhiên, nếu bé bú đủ nhưng vẫn thức khóc, rất có thể do sự thay đổi hormone melatonin – chất điều hòa giấc ngủ – chưa ổn định. Trẻ dưới 12 tuần hầu như chưa tự sản xuất melatonin, và phải sau 3 tháng, nhịp sinh học mới bắt đầu rõ ràng hơn.
Ngoài ra, nhảy vọt tăng trưởng (growth spurt) ở các mốc 3 tuần – 6 tuần – 3 tháng – 6 tháng khiến bé bú nhiều hơn và ngủ ít lại. Đây là giai đoạn ngắn và sẽ tự ổn định.
Cảm xúc và sự gắn kết với mẹ cũng ảnh hưởng đến giấc ngủ
Giấc ngủ của bé không chỉ là vấn đề sinh lý. Trẻ rất nhạy cảm với cảm xúc của mẹ. Bé cần sự an toàn, gần gũi, mùi của mẹ để trấn an. Vì vậy, khi tách rời quá nhanh, hoặc đặt bé xuống khi bé chưa ngủ hẳn, con dễ giật mình khóc tìm lại vòng tay quen thuộc.
Nhiều bé còn quấy đêm vì nhu cầu được ôm ấp, da kề da chưa được đáp ứng đầy đủ trong ngày. Đó là lý do các quốc gia như Nhật Bản hay Hàn Quốc rất coi trọng việc “tương tác sớm”, vì nó giúp bé ngủ tốt và phát triển thần kinh lành mạnh.
Môi trường ngủ – chi tiết nhỏ quyết định chất lượng giấc ngủ
Một phòng ngủ quá sáng, quá nóng hoặc quá lạnh đều có thể làm giấc ngủ của bé chập chờn. Tiếng ồn nhỏ như tiếng đóng cửa, tiếng chó sủa, tiếng xe máy cũng đủ khiến một em bé đang ngủ nông tỉnh giấc.
Với trẻ dưới 3 tháng, quấn khăn (swaddling) đúng cách giúp giảm giật mình và tạo cảm giác an toàn như khi còn trong bụng mẹ. Với bé lớn hơn, âm thanh trắng (white noise) và ánh sáng dịu cũng giúp con dễ vào giấc và ngủ sâu hơn.
Vai trò của dinh dưỡng: Sữa có giúp bé ngủ sâu hơn?
Câu trả lời là có, nếu sữa phù hợp với sinh lý tiêu hóa của bé. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ bú sữa có chứa GOS, nucleotides, axit sialic, PS và các protein sinh học từ sữa mẹ thường có giấc ngủ ổn định hơn nhờ hệ ruột khỏe và não bộ được nuôi dưỡng đầy đủ.
Trong các dòng sữa Nhật Bản hiện nay, BeanStalk nổi bật bởi triết lý mô phỏng sữa mẹ suốt hơn 70 năm. Công thức sữa được phát triển dựa trên dữ liệu phân tích sữa mẹ từ 1960, 1969 và khảo sát quốc gia năm 2015. Nhờ vậy, BeanStalk bổ sung nhiều dưỡng chất sinh học hỗ trợ giấc ngủ tự nhiên của bé, bao gồm:
- Galactosyllactose (GOS) giúp tiêu hóa êm ái, phân mềm, ít đầy hơi – điều kiện quan trọng để bé ngủ sâu.
- Axit Sialic và PS hỗ trợ phát triển thần kinh, giúp bé ít kích thích, dễ tự trấn an hơn.
- Osteopontin (OPN) tăng cường miễn dịch, hạn chế tình trạng ốm vặt gây gián đoạn giấc ngủ.
- Công thức vị nhạt, thanh như sữa mẹ, giúp bé tiếp nhận dễ dàng, không gây quá tải tiêu hóa.
- Vỏ lon phủ kháng khuẩn, giảm nguy cơ nhiễm vi sinh khi pha sữa – yếu tố quan trọng cho trẻ sơ sinh.
Nhờ sự kết hợp của những yếu tố này, nhiều mẹ nhận thấy bé uống Bean Stalk ít đầy hơi, ít quấy đêm và ngủ yên hơn sau vài tuần.
Khi nào mẹ cần lo lắng?
Quấy đêm là bình thường, nhưng mẹ nên đưa bé đi kiểm tra nếu:
- Bé khóc thét kéo dài mỗi đêm.
- Bé bú kém, nôn ói nhiều, phân bất thường.
- Bé chậm tăng cân hoặc mệt mỏi rõ rệt.
- Bé có dấu hiệu đau bụng dữ dội, đi phân máu, sốt cao.
Những trường hợp này có thể liên quan đến dị ứng, trào ngược bệnh lý, thiếu sắt hoặc nhiễm trùng – cần được bác sĩ đánh giá.
Bé quấy đêm không phải “khó tính”, đó là ngôn ngữ cơ thể
Khi hiểu đúng nguyên nhân – hệ thần kinh non nớt, tiêu hóa chưa hoàn thiện, hormone chưa ổn định, cảm xúc phụ thuộc mẹ và môi trường chưa tối ưu – mẹ sẽ bớt lo lắng và biết cách giúp bé ngủ ngon hơn.
Một giấc ngủ tốt của trẻ không đến từ một yếu tố duy nhất, mà là sự kết hợp của dinh dưỡng phù hợp – môi trường đảm bảo – cảm xúc được đáp ứng – và sự đồng hành nhẹ nhàng của mẹ. Và nếu mẹ đang tìm một dòng sữa hỗ trợ tiêu hóa, giấc ngủ và miễn dịch tự nhiên cho bé, BeanStalk là lựa chọn vừa khoa học, vừa dịu nhẹ – đúng như cách trẻ cần trong những năm tháng đầu đời.
Gợi ý đọc thêm:
- GOS là gì? Bí mật đằng sau hệ tiêu hóa khỏe và sức đề kháng vững vàng của bé
- Axit Sialic – Dưỡng chất giúp phát triển não bộ và tăng cường miễn dịch có trong sữa Bean Stalk
- Cách nhận biết bé bị rối loạn tiêu hóa do sữa
- Vì sao trẻ sơ sinh nên bắt đầu bằng sữa nhạt, mát và nhẹ?
